Türkçede Kelime Geliştirme Yolları
Kelime ve kavram hazinesi bir evin mutfağı gibidir. İyi bir sofra arzu ediyorsanız mutfağınızı kaliteli malzemeyle doldurmanız gerekir.
Aynı şey beynimiz için de geçerli.
Uygun malzemeyi yani aradığı kelimeyi bulmalı.
Amerika ilkokul kitaplarında 71 bin kelime, Türkiye ise 7000 küsür kelime kullanıyor.
Schekspre 50 bin kelime ile,
eski yazarlar 5 bin 6 bin kelime ile,
Çetin Altan 700, diğer yazarlar 300-500,
sokaktaki insan ise 100-150 kelime ile konuşuyor.
Kelime ve kavram hazinesi nasıl arttırılır?
1) Seçkin (hazmedilmek için yazılmış) kitapları tekrar tekrar okumak.
Okuduğun kitap bir yumruk gibi inip seni uyandırmadıkça hiçbir işe yaramaz.
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Beş Şehir”ini dem ve damarlarınıza sindirerek okursanız kelime hazineniz gelişir.
Lügat tavsiyeleri:
Osmanlıca – Türkçe Ansiklopedik Lügat / Ferit Devellioğlu
Türkçe Sözlük – 4 Cilt - Türk Dil Kurumu / Mehmet Doğan
İmla Klavuzu / Türk Dil Kurumu
Tahlil (yorum) yeteneğini geliştirecek kitap;
-Peyami Safa’nın tüm kitapları
Olaylara dayalı anlatım yeteneğini geliştirecek kitap;
-Mesnevi - Mevlana / Abdülbaki Gölpınarlı
-Bostan ve Gülistan / Sadi Şirazi
Örnek verme yeteneğini geliştirmek için;
-Necip Fazıl gibi herkesi beğenmeyen bir kimsenin mantık küpü dediği yazar Mehmet Kırkıncı’nın Hikmet Pırıltıları
Hazırcevaplılık yeteneğinizi geliştirecek kitap;
-Örneklerle Türk Şiir Bilgisi / Prof. Dr. Cem Dilçin
Veciz ifade yeteneğini geliştirecek kitap;
-Bu Ülke / Cemil Meriç
Umrandan Uygarlığa / Cemil Meriç
İstanbul Türkçesini en güzel şekilde kullanabilmek için;
-Eğil Dağlar / Yahya Kemal
-Aziz İstanbul / Yahya Kemal
2) Sözlüğe bakma alışkanlığı kazanmak.
Kelime nasıl okunur, nasıl yazılır?
Bilinmeyen kelimelerin fonetik ve morfolojik özelliklerini, etimolojisini anlamak.
Sözlüğe bakmak insan kelime öğretiyor.
Yeni bir kelime öğrenmek 30 bin nörolojik bağlantıya sebep oluyor.
3) Yeni öğrenilen kelimeleri günlük hayatta doğru kullanmak.
Mutfağı doldurdunuz ama yemiyorsunuz. Karnınız doymaz.
Prof. Dr. Orhan Okay hocanın bütün kitaplarını tavsiye ederim. Türkçeyi çok güzel kullanıyor.
Neler Yapılmalı?
*Tercüme ve derleme yerine yerli ve telif (orijinal) kitapları okuyun.
*Anlamını, imlasını, telaffuzunu kesin olarak bilmediğiniz kelimeleri sözlüğe bakarak öğrenin.
*Türkçenin klasik yazı biçiminden bazı bölümleri ezberleyin. Takvimdeki yazılar da olur.
*Alanınız ne olursa olsun, bir yanınız edebiyatçı olsun.
Kelime ve Kavram Hazinenizi 200’den 2000’e Çıkarma Yolları:
1. Yeni öğrendiğiniz kelimelerin listesini çıkarın.
Panonuza asın.
2. Yazdığınız yazıda tekrarladığınız kelimelerin altını çizin.
Bu – bunun – bundan
Bir kelimeyi bir paragrafta sadece bir kere, bir kavramı (mefhumu) bir yazıda sadece bir kere kullanabilirsiniz.
Her paragrafta bir örnek, bir olay, bir güzel söz olmalı.
Bilinmeyen ya da az bilinen örnek, olay.
3. Bu, bir, etmek, olmak gibi yardımcı fiillerden kaçının. Özellikle de olmak fiili.
Bu maddeye dikkat edin, büyük ölçüde yardımcı olur.
20 dakika bir konuda konuşun, kayda alın, yazıya dökün. Halinizi ya hayret ya da hayranlık içinde okuyacaksınız.
4. Yeni kelimeleri konuşma ve yazmalarınızda kullanın.
Endişe ettiğim iki şey;
1) Okuduklarınıza dikkat etmemek.
Erbabından tavsiye alın.
Aklı doyuran, kalbi doyuran kitaplar okuyun.
En son ne yaptıysanız, ona göre rüyalar görürsünüz.
2) Lügatten kopuk olmak.
Kamusumuz namusumuzdur.
Konuşmacı: Abdülkadir AKGÜNDÜZ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder